"Cửa Bắc": Lịch sử không phải là câu chuyện đã qua

VOV6 - Truyện ngắn chúng ta vừa nghe của Nguyễn Anh Vũ được viết theo phong cách lịch sử, dựa trên biến cố bi hùng của thành Hà Nội, khi tổng đốc Hoàng Diệu quyết tử giữ thành vào năm 1882 và sau đó tuẫn tiết khi thành thất thủ. Thế nhưng truyện ngắn của Nguyễn Anh Vũ không chỉ có giá trị ôn lại, nhắc nhớ một trang sử hào hùng bi tráng mà anh còn đan xen cả dòng chảy của hiện tại, qua sự kiện đại úy Q đang chịu trách nhiệm thi công ở khu vực thành Cửa Bắc, chỉ huy các máy xúc, máy khoan mong thực hiện đúng tiến độ. Thế nhưng một loạt máy móc đang tỏ ra bất lực, không thể dịch chuyển được một khối kim loại rất nặng giữa lúc trời mưa tầm tã. Các phân đoạn của chuyện xưa và chuyện nay cứ thế xuất hiện đan xen nhau như ngầm gửi gắm một thông điệp: Lịch sử không phải là câu chuyện đã qua và khép chặt mà nó vẫn tiếp tục in dấu, xuyên chảy đến hiện tại và ảnh hưởng sâu sắc tới đời sống tất cả mỗi chúng ta. Bao hào kiệt của đất nước dù thân xác đã tan với cỏ cây song khí phách, tinh anh thiêng liêng thì còn lại mãi đến muôn đời, còn lại cả những nỗi niềm tâm sự có khi chưa được tỏ bày thấu hiểu. Vì thế, hình ảnh “khối kim loại rỉ ròng ròng đỏ” được máy xúc đưa lên ở đoạn cuối tác phẩm có thể được coi là một ẩn dụ quan trọng. Bất cứ trang sử nào cũng thấm đầy máu và nước mắt. Mọi hành động của hậu thế khi tác động các di tích lịch sử văn hóa đều cần có sự cân nhắc và thận trọng. Muốn tạo ra cái mới thì trước đó rất cần phải thấu hiểu cái cũ. Và cần phải biết tự hào về những trang sử oanh liệt của cha ông để đem theo những trang sử ấy trong hành trang của mình khi bước tới tương lai.