Các bạn thân mến! Những tiện ích thông tin di động như một luồng gió mới thổi vào cuộc sống, nhất là ở những vùng đất xa trung tâm, góp phần đổi thay tư duy làm kinh tế, kích hoạt lan toả nét đẹp, nét văn hoá bản địa. Những năm gần đây, nhờ kết nối đa vùng miền thông qua mạng internet và các nền tảng mạng xã hội, cuộc sống nhiều vùng sâu, vùng xa đã có nhiều khởi sắc; từ các làng bản đã xuất hiện nhiều điển hình phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội. Mặt trái của vấn đề, nhiều đối tượng đã thông qua sự kết nối thông tin, lợi dụng lòng tin để lừa đảo, rồi đánh vào tâm lý gỡ gạc để tiếp tục dẫn dắt điều khiển hành vi sai trái, gây nên sự xáo trộn, thậm chí là bi kịch trong cuộc sống của một bộ phận cá nhân, gia đình, gây hoang mang trong dư luận xã hội. Gần đây đã có nhiều tác phẩm văn xuôi đề cập tới vấn nạn này ở một số vùng nông thôn, làng bản ở nước ta. Chương trình “Đọc truyện đêm khuya” hôm nay giới thiệu tới các bạn một truyện ngắn tập trung vào đề tài này. Truyện ngắn có nhan đề “Hoa rừng phai sắc” của tác giả Đào Thanh Tám.
Giống như chốn neo đậu của tâm hồn, gia đình vẫn thường là nơi người ta tìm về, dù có thể đã từng đối diện với nhiều tổn thương mất mát. Trong chương trình “Đọc truyện đêm khuya” hôm nay, chúng tôi xin gửi tới quý vị và các bạn một truyện ngắn viết về đề tài gia đình – truyện “Cây gậy của ông nội tôi” của nhà văn Trung Quốc Trương Kim Hậu, do dịch giả Tường Vy chuyển ngữ.
Truyện được viết khá mộc mạc. Cốt truyện giản dị. Những kĩ thuật như thắt nút, mở nút để tạo cao trào đều đã được tác giả thực hiện nhưng dường như, không đem đến quá nhiều kịch tính. “Cây gậy của ông nội tôi” chỉ đơn giản là câu chuyện về một cây gậy chống, nối liền ba thế hệ bao gồm: “ông nội”, “cha” và nhân vật “tôi”. Gia đình ấy đã nhiều lần đối diện với cảnh ly tán, sinh ly tử biệt, cũng chẳng mấy khi được đủ đầy. Nhưng cũng chính gia đình ấy khiến chúng ta thấy được sự trọn vẹn trong khuyết thiếu, sự ấm áp lúc yếu lòng, và một lí do để tiếp tục khi nhiều người đã ra đi.
Quý vị và các bạn thân mến! Trong chương trình Đọc truyện đêm khuya hôm qua, chúng ta đã nghe phần đầu truyện ngắn “Chuông chùa Chân giáo” của nhà văn Nguyễn Thị Việt Nga. Số phận của nhân vật lịch sử như Huệ Quang thiền sư là điều nhiều người đã tỏ tường. Nhưng trong văn chương nói chung, trong góc nhìn của nữ nhà văn Nguyễn Thị Việt Nga nói riêng, thân phận nhiều khuất lấp của một ông vua thất thế được nhìn nhận như thế nào? Mời quý vị và các bạn theo dõi diễn biến tiếp theo của truyện ngắn “Chuông chùa Chân Giáo”.
Quý vị và các bạn thân mến! Là gương mặt quen thuộc với thính giả của làn sóng Đài Tiếng nói Việt Nam, nhà văn Nguyễn Thị Việt Nga luôn có cách khiến người đọc, người nghe bất ngờ khi xuất hiện ở nhiều vai trò và thử sức ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Ngay khi người đọc, người nghe đã quen với một nhà thơ, nhà phê bình văn học Nguyễn Thị Việt Nga thì bà trở lại với văn xuôi bằng thể nghiệm với truyện ngắn lịch sử. Sau đây, mời quý vị và các bạn cùng “ngắm” diện mạo mới của nữ nhà văn xứ Đông qua phần đầu truyện ngắn “Chuông chùa Chân Giáo”.
Một tác phẩm chạm đến thẳm sâu cõi lòng không nằm ở công thức, mà ở chất văn và những quãng lặng níu giữ cảm xúc của chúng ta. Đêm nay, xin mời quý vị lắng nghe truyện ngắn "Núi Vỡ" của tác giả Lữ Hồng – một giáo viên đến từ xứ núi Gia Lai. Với giọng kể đơn tuyến và chất văn vừa giàu tính tượng thanh lẫn tượng hình, Lữ Hồng đã khắc họa nên một bức tranh bảng lảng nỗi buồn về cuộc sống của những nhà giáo nghèo nơi xó núi.
"Núi Vỡ" là câu chuyện về những người thầy, người cô bám trụ tại các điểm trường khó khăn ở Tây Nguyên, dốc lòng nuôi con chữ cho con em đồng bào. Khuất sau những trang giáo án và bục giảng là bao nỗi niềm đa mang, những vòng tròn luẩn quẩn của cuộc sống xa quê và thiếu thốn. Tác giả đã chuyển hóa những trải nghiệm sâu sắc của mình về nghề giáo, về tập quán đồng bào, và về những ám ảnh khôn nguôi của vùng đất này. Đó là một tâm thế bất an, nơi những mất mát có thể bất thình lình ập đến. Một câu chuyện khiến lòng người ngưng đọng, thấm thía một sự thật: Núi vỡ, lòng người vỡ vụn. Mọi thứ đều có thể chờ chực nỗi bất thành, bất ý...
Chiến tranh đã lùi xa, nhưng đề tài về chiến tranh và những câu chuyện hậu chiến vẫn luôn có sức lay động sâu xa trong lòng người. Với người trẻ – những thế hệ sinh ra sau chiến tranh – việc tìm về ký ức ấy không chỉ là sự tri ân, mà còn là hành trình đi tìm cội nguồn.
Trong truyện ngắn “Lặng yên nghe đất rì rầm” của tác giả Đỗ Ngọc Bích, chúng ta sẽ theo chân chàng trai Hoan – người lên đường thực hiện mong ước cả đời của bà ngoại, đi tìm hài cốt người bác ruột đã hy sinh trên chiến trường miền Nam. Trên dòng sông ký ức, Hoan gặp ông lão lái đò – nhân chứng lặng lẽ của lịch sử. Cũng từ đây, bức màn thời gian dần hé mở, đưa nhân vật và người đọc trở về quá khứ, chứng kiến những hi sinh anh dũng, tình yêu lãng mạn nhưng cũng đầy bi tráng của một thế hệ thanh xuân đã ngã xuống vì Tổ quốc.
Bằng thủ pháp hiện thực huyền ảo, tác giả dựng nên khung cảnh vừa hào hùng vừa thấm đẫm nhân văn. Cái kết bất ngờ và giàu xúc động – một đám cưới đặc biệt của hai liệt sĩ – trở thành lời tri ân sâu lắng gửi đến thế hệ cha anh.
Mạng xã hội, đối với nhiều người, đã trở thành một phần tất yếu của cuộc sống. Không những chuyện đi đâu, ăn gì, đi với ai… mà kể cả những hỉ nộ ái ố, nhiều người cũng chọn “tâm sự” với mạng xã hội trước tiên hơn là với một người bằng xương bằng thịt. Truyện ngắn “Bạn có thông báo mới” của tác giả Lệ Hằng xoay quanh nhân vật chính: một ngày đăng tải tới chục dòng trạng thái hoặc 5, 6 bức ảnh trên trang cá nhân, mong nhận được sự chú ý của bạn bè trên mạng xã hội. Truyện dễ khiến người đọc, người nghe thấy đồng cảm. Bởi xung quanh chúng ta, thậm chí chính chúng ta, cũng không khác gì nhân vật chính trong truyện. Với nội dung mới mẻ, giọng văn hóm hỉnh, truyện ngắn “Bạn có thông báo mới” của tác giả Lệ Hằng chắc hẳn đã đem lại nhiều tiếng cười cho độc giả. Nhưng sau đó, vẫn khiến người ta phải suy ngẫm về ranh giới của “cái thực” và “cái ảo”. Chẳng hạn, hôm nay mình đã sống đẹp như những gì mình chia sẻ trên mạng xã hội hay chưa?
Trong kho tàng sáng tác đồ sộ của Trịnh Công Sơn, bên cạnh âm nhạc và thi ca, còn có một truyện ngắn hiếm hoi – Chú Lộ. Tác phẩm được đăng trên báo Tuổi trẻ Chủ nhật đúng một tuần sau khi ông qua đời, và được xem là truyện ngắn duy nhất của người nhạc sĩ tài hoa. Lấy bối cảnh thành phố Huế trước năm 1954, Chú Lộ kể về một cậu bé mồ côi, từ nghề lượm banh thuê cho người Pháp mà lớn lên trong cảnh đời lệ thuộc. Khi tình yêu với cô Khế – con gái ông bếp ở câu lạc bộ – nhen nhóm, chú mới thấy ánh sáng của hạnh phúc. Nhưng bi kịch ập đến khi cô Khế bị trúng đạn lạc trong một cuộc đụng độ giữa lính Pháp và Việt Minh. Cái chết ấy không chỉ cướp đi tình yêu, mà còn trở thành bước ngoặt thức tỉnh chú Lộ: chỉ khi giành lại độc lập, con người mới thoát khỏi kiếp sống bị áp bức để tìm đến tự do và hạnh phúc đích thực.
.jpg?w=180)
“Bản tình ca mê đắm” của nhà văn Nguyễn Thị Anh Thư lấy cảm hứng từ một câu chuyện có thật về tình yêu và cuộc đời của một cô bạn gái học cùng thời PTTH với tác giả. Cô bạn ấy con nhà giàu có, rất xinh đẹp, ngây thơ, trong sáng và cực kỳ say mê những bản tình ca lãng mạn. Cô gái ấy cũng đang có một anh chàng đẹp trai, trí thức, con nhà gia giáo, môn đăng hộ đối ngưỡng mộ. Tưởng rằng cuộc sống sẽ cứ êm đềm trôi, tình yêu sẽ tới rồi hạnh phúc sẽ viên mãn, tròn đầy. Nhưng cô từ bỏ Hiệp - người yêu chân thành, môn đăng hộ đối - để chạy theo Quảng vì anh có chung niềm đam mê âm nhạc- cái mà cô cho rằng đó mới là Tình yêu!... Cô đã phải trải qua nhiều cay đắng sau quyết định này. Để rồi khi bị rơi xuống bể đời trầm luân với muôn vàn cay đắng cô mới nhận ra đâu mới là ánh sáng của trái tim mình.
Những tác phẩm nghệ thuật đẹp đẽ, những bản tình ca lãng mạn thường đem lại cho tâm hồn chúng ta những cảm xúc ngọt ngào, êm ái . Nó dễ khiến chúng ta có cảm giác những gì dung dị, đời thường là không thanh cao, là không gần với tình yêu đích thực. Nhưng thực ra những tác phẩm ấy không hề có lỗi; chỉ có con tim chúng ta đôi lúc không tỉnh táo, đã ngộ nhận nên dễ mù lòa, lạc lối trên con đường đi tìm cho mình một người tình lý tưởng, một tình yêu đích thực mà thôi.
Các bạn thân mến! Viết văn nhìn chung là quá trình hư cấu bằng ngôn từ. Ở đó, bằng tài quan sát, kể chuyện, nhà văn tái hiện cuộc sống đời thường với bao giăng mắc chung quanh thân phận con người. Có những tác giả coi viết văn như một hình thức suy tưởng. Nhưng lại có những người viết như để trò chuyện với chính mình, để xoa dịu những ký ức qua bao nhiêu thời gian vẫn cứ tươi ròng mãi hoài xoáy vào hiện tại. Sáng tác mà chương trình “Đọc truyện đêm khuya” hôm nay giới thiệu tới các thính giả là một câu chuyện mang màu sắc ấy – Truyện ngắn nhan đề “Cây gạo ở chợ Chiều” của tác giả Cầm Thị Đào.
Truyện ngắn “Bích đào năm ấy” của nhà văn Đinh Phương được rút từ tập truyện “Thị trấn cá bông” mới được ra mắt gần đây. Nhân vật chính là bác Dần gái, một trong những “cư dân” của thị trấn. Một người phụ nữ có chồng bỏ xứ đi biệt tích… không phải là một số phận quá hiếm trong đời thường lẫn văn chương. Người viết cũng chọn một giọng kể rất bình thản, kiểu Kafka trước sự biến mất có phần đột ngột và phi lý của người thân. Con người ấy vẫn ăn sáng, uống nước, vẫn dặn vợ mua cá về nấu canh chua với bún… rồi cứ thế đi biệt tăm biệt tích. Mộn người từng hiện diện sống động đến thế rồi cũng tan đi như bọt biển, để lại những kí ức ngày một mơ hồ, ngày một mờ nhòe đến mức người ta phải tự hỏi nhau: “Liệu con người ấy có từng tồn tại thật không?”
Truyện ngắn "Bù nhìn" của Nguyệt Chu khắc họa một không gian làng quê đầy ám ảnh, nơi nhân vật chính Cấn mang thân phận giống một con bù nhìn - cô đơn và vô nghĩa. Tuy nhiên, sâu thẳm trong anh vẫn cháy bỏng khát vọng sống và yêu thương.
Câu chuyện sử dụng hình ảnh ngọn lửa như một biểu tượng cho nội lực mạnh mẽ và khát vọng sống không thể dập tắt của con người. "Bù nhìn" không chỉ là bi kịch cá nhân mà còn là lời cảnh tỉnh về sự tha hóa, lãng quên tình thương trong xã hội, khẳng định rằng dù nhỏ bé, con người vẫn luôn có hy vọng được sống và tái sinh.
Cuộc sống luôn là một hành trình kiếm tìm và khám phá chính mình. Có lúc chính mỗi người cũng không phân biệt được hai khái niệm tiến hóa và tha hóa trong kết quả vận động của chính bản thân mình. Sau cùng, bản chất vẫn luôn là điều in hằn rõ nét nhất và cũng đọng lại, tồn tại sau cùng với sự sinh tồn của con người. Người sáng tác văn chương, nhất là những người đã vượt ra lối viết phản ánh thông thường để đi vào thẳm sâu hành trình chuyển hóa của chính mình có lẽ là những người thông thái nhất và cũng cô đơn bậc nhất. Những câu chuyện mang tính chất ẩn dụ khai phá của họ vì thế cũng tâm trạng, bất ngờ, thú vị theo một cách vô cùng đặc biệt. Buổi 'Đọc truyện đêm khuya' hôm nay, truyện ngắn nhan đề 'Chênh vênh' của Quyên Gavoye, nữ tác giả người Việt định cư tại Pháp, kể với chúng ta câu chuyện có lẽ là một lát cắt trong hành trình trưởng thành của chính bản thân chị, với một lối viết, lối tư duy suy tưởng độc đáo mà vẫn rất hài hòa, thân thuộc.
"Thanh tra muối" là một truyện ngắn nổi tiếng của Munshi Premchand, một tác phẩm ngợi ca một chàng trai trẻ dám đứng lên chống lại cả vị thế xã hội lẫn quyền lực của đồng tiền. Truyện có tiết tấu nhanh, thắt nút và mở nút liên tục. Kỹ thuật viết tương đối hiện đại dù tác phẩm và tác giả đã có độ lùi gần một thế kỷ. Tác giả không kể lể dài dòng mà chủ yếu sử dụng hình thức đối thoại để xây dựng cả nhân vật lẫn tình huống. Cái kết đẹp, có phần hơi mơ mộng nếu đặt câu chuyện vào bối cảnh thực tế lúc bấy giờ. Tuy nhiên, đấy cũng có thể là cách nhà văn tiếp thêm dũng khí cho những "người hùng" đơn độc.