Truyện ngắn Con mèo mắt ngọc của nhà văn Nam Cao mang dáng dấp của một câu chuyện cổ tích thời hiện đại. Cách xây dựng nhân vật theo những motip quen thuộc trong nhiều câu chuyện cổ. Mối quan hệ giữa Lan, Huệ và mẹ kế có thể khiến ta nhớ đến Tấm, Cám và mụ dì ghẻ trong truyện cổ tích Tấm Cám. Bà lão ăn mày tặng Lan con mèo có thể khiến ta liên tưởng đến ông Bụt tặng cho Tấm con cá bống. Điểm khác biệt là con mèo gắn bó với Lan suốt đời, từ khi Lan còn cực khổ cho tới ngày trở thành hoàng hậu. Cái chất cổ tích được nhà văn giấu khá kín, chỉ đến phần cuối mới lộ ra khi con mèo về kinh đô gặp nhà vua và nói chuyện với vua. Cách kết của truyện cũng khá hiện đại khi các nhân vật phản diện không bị trừng phạt bằng cái chết mà bị trừng phạt bằng cách phải sống cực khổ vất vả suốt đời. Cách dẫn truyện của Nam Cao rất linh hoạt, cuốn hút, sinh động, làm mạch truyện trôi đi rất nhanh. Nhân vật nữ chính, Lan, có thể xem là một biểu tượng chuẩn mực cho vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam: tảo tần, hiền lành, nhân hậu. Những con người như thế, chắc chắn sẽ được hưởng một cái kết hạnh phúc.