Nhà văn Hồ Ngọc Quang đã có lần chia sẻ về hoàn cảnh sáng tác truyện ngắn này, đây là câu chuyện có thật của gia đình bên nội của nhà văn, tuy ít nhiều hư cấu và thêm thắt. Truyện với sự đan xen giữa hiện tại và quá khứ, gợi mở dần về một bí mật được giấu kín của nhân vật Thảo – người phụ nữ cả cuộc đời bị mang tiếng phản bội chồng, có con với người khác. Hoàn cảnh chiến tranh khiến cho Thảo phải xa chồng. Kiềm – chồng cô lên đường vào mặt trận Bình Trị Thiên khói lửa, cô ở quê nhà đi học y sỹ rồi làm trạm trưởng y tế xã, chờ đợi chồng trong mỏi mòn. Tình huống truyện tạo sự xung đột là khi Kiềm – chồng cô đột ngột trở về làng trong đêm, trong tình thế phải giữ bí mật quân ngũ, hai vợ chồng gặp nhau mừng tủi trong chốc lát, rồi chồng cô lại vội vã đi. Chi tiết Kiềm chạy ào ra cửa, băng qua cánh đồng bị người làng trông thấy trở thành câu chuyện bàn tán xì xào về Thảo, họ đồn thổi cô ngoại tình. Búa rìu dư luận càng tăng lên khi cô có thai. Không một ai tin cô, ngoài chồng và bố mẹ đẻ. Để bảo toàn bí mật cho chồng, Thảo đành cắn răng chịu tiếng oan, cô sinh con trai trong sự ghẻ lạnh, dè bỉu của bà con nội tộc, họ hàng, xóm giềng. Càng tủi phận hơn khi chính chồng cô cũng nghi ngờ về đứa con, liệu Thảo có con với Kiềm không khi hai người chỉ gặp nhau trong chốc lát? Nỗi oan trái và tủi hờn khiến cho Thảo chán chường, cô độc, cô quyết định mang đứa con bỏ đi biệt xứ. Tình tiết tiếp theo mở ra trang mới cho cuộc đời của hai mẹ con Thảo, số phận của họ đổi thay nhờ sự cưu mang, đùm bọc của bà con dân tộc Tày. Câu chuyện dẫn dắt người đọc, người nghe đi hết chặng đường oan trái của Thảo và cuối cùng, chính người cháu họ bên chồng đã tìm được mẹ con cô và những bí mật mà cả đời cô giấu kín đã được hé lộ. Nỗi thương cảm, day dứt của nhà văn dành cho nhân vật đó chính là, chỉ khi Thảo không còn nữa, nỗi oan ức của cô mới được minh oan, sáng tỏ. Con trai cô đã biết được nguồn cội gia đình, hiểu được nỗi khổ mà mẹ đã chịu đựng suốt đời. Câu chuyện xảy ra trong chiến tranh, hạnh phúc lứa đôi đôi khi phải trả giá quá đắt, có khi phải mất cả cuộc đời mới được minh oan. Chuyện gợi niềm cảm thông, chia sẻ và thấu hiểu, chỉ có tình yêu mới có thể vượt qua mọi rào cản, búa rìu dư luận và trên hết đó là sự hy sinh của người phụ nữ, thời nào cũng đáng được trân trọng và biết ơn. (Lời bình của BTV Vân Khánh)
Trong số các tác giả văn xuôi đương đại xứ Nghệ, nhà văn Hồ Ngọc Quang là gương mặt để lại nhiều ấn tượng cho độc giả. Hồ Ngọc Quang có khả năng viết nhiều thể loại (truyện ngắn, ký, kịch), thể loại nào cũng có đóng góp. Hồ Ngọc Quang bén duyên với văn chương từ cuối những 70, đầu những năm 80 của thế kỷ trước. Ngay từ khi còn rất trẻ, anh đã đạt giải Nhất cuộc thi Ký báo Nghệ An (năm 1984). Tiếp đó, anh đạt giải Nhì (không có giải Nhất) cuộc thi truyện ngắn của Hội Văn học nghệ thuật Nghệ An. Từ đó đến nay, anh vẫn miệt mài sáng tác.Chương trình Đọc truyện đêm khuya hôm nay xin gửi tới quý vị và các bạn truyện ngắn “Mự tôi” của nhà văn Hồ Ngọc Quang, một tác phẩm mới sáng tác của anh:
Qua câu chuyện về nhân vật Phan và các đồng nghiệp, chúng ta hiểu hơn về công việc bảo vệ đàn voi rừng của những kĩ sư lâm nghiệp, cán bộ kiểm lâm. Họ vừa phải nghiên cứu, bảo vệ đàn voi đồng thời không để voi gây ra hậu quả xấu cho cuộc sống của con người. Điều này không hề dễ dàng vì không gian sinh sống của động vật hoang dã ngày càng bị thu hẹp. Truyện ngắn đi vào những tâm tư tình cảm, công việc vất vả mà thầm lặng của những con người bảo vệ động vật hoang dã. Đang giảng dạy tại một trường học tư thục, Phan xin nghỉ để bắt tay vào công việc vất vả mà anh cho là ý nghĩa. Đan xen với thời gian khô khan khi nghiên cứu tập tục đàn voi, theo dõi hướng di chuyển của đàn voi, chăm sóc chú voi con tên So So là những khoảng lặng xao xuyến khi nhớ về Dương. Cô gái trẻ đã đem lòng yêu anh nhưng Phan vì trở ngại quá khứ mà từ chối cô. Những công việc của người kĩ sư lâm nghiệp, cán bộ kiểm lâm được miêu tả kĩ càng, chân thực khiến người đọc, người nghe cảm nhận được sự vất vả , hi sinh của họ. Người trạm trưởng già đã dàng cả thời tuổi trẻ cho công việc bảo tồn loài voi, nhân vật Phan cũng rời xa thành phố, tạm gác lại tình cảm cá nhân vì công việc. Truyện ngắn được kể với giọng văn nhẹ nhàng mà không kém phần sâu lắng. Trong truyện có sự đồng điệu kì lạ trong tâm tư của nhân vật Phan và con voi mẹ. Dù buồn bã, dù không đành lòng nhưng vì an toàn của voi con mà voi mẹ đành để So So lại trạm cứu hộ. Cũng như nhân vật Phan vì quá khứ mồ côi, anh sợ khiến cuộc đời Dương bất hạnh nên đành từ chối tình cảm của cô. Loài vật cũng không khác con người là mấy, chúng cũng đau đớn khi có tình cảm và quan tâm thương yêu ruột thịt. Phần kết mở với một hy vọng tươi mới khi Phan ước mơ có ngày Dương sẽ đồng hành cùng anh trên con đường bảo vệ loài voi. Truyện ngắn giúp chúng ta hiểu hơn công việc của những người bảo vệ động vật hoang dã cũng như ý thức hơn về mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên.
Các bạn thân mến! Ngày thơ Việt Nam Xuân Qúy Mão đã để lại dư âm đẹp trong lòng công chúng. Đêm thơ Nguyên tiêu được dàn dựng công phu, khắc họa rõ nét tiến trình và hồn thơ Việt đã khép lại Ngày thơ Việt Nam lần thứ 21 đầy ấn tượng. Tiếng thơ đêm nay, chúng tôi xin chuyển tới quý vị một số phần trình diễn thơ đặc sắc tại đêm Rằm Tháng Giêng
Vì muốn bảo vệ thẻo đất của gia đình mình mà anh con trai của ông Củng bà Hai đã lừa bố mẹ lúc đi vắng để xây một bức tường bằng gạch chắc chắn chi chít mảnh sành. Trái với anh con trai, ông Củng lại tình nguyện hiến mảnh đất ấy cho xóm Chùa để xây dựng một con đường thẳng, thông thoáng, đẹp đẽ. Chỉ tội cho ông bị bà con xóm Chùa chê cười vì trong cuộc họp đã hứa hiến đất làm đường mà không làm theo. Tuy nhiên, mọi chuyện lại không hề đơn giản như vậy. Bằng cách kể mộc mạc, dung dị, nhấn nhá có phần giống như những câu chuyện của bà con ở quê hay kể cho nhau nghe, nhà văn Nguyễn Hải Yến đã đưa người nghe trở về với quá khứ 50 năm trước khi ông Củng là tình địch của ông Trường-người hàng xóm và cũng là người tình nguyện hiến đất như ông Củng. Tưởng rằng bức tường ấy ngày một dày thêm, cao thêm sẽ ngăn cách ông Củng và ông Trường mãi mãi. Thế nhưng có một tình tiết mang tính bước ngoặt xuất hiện: Hai vợ chồng ông Củng lên thành phố thăm cô con dâu và đứa cháu nội bị anh con trai bỏ rơi thì tình cờ được Thịnh-con trai lớn của ông Trường tận tình giúp đỡ. Mối tình giữa Hòa-cô con dâu, nay được ông Củng nhận làm con nuôi và cậu con trai ông Trường rút cuộc đã hóa giải mọi rắc rối trong quá khứ và hiện tại. Đoạn kết của truyện khi hai ông bố cùng nhau phá rỡ bức tường là một cái kết đẹp, nó thể hiện những tấm lòng chân chất, thuần hậu; những tình cảm gia đình, làng xóm thân thương mang đậm hồn quê Việt Nam. (Đọc truyện đêm khuya phát 9/2/2023)
Nhắc đến Anh Ngọc là nhắc đến một thế hệ nhà thơ trưởng thành từ cuộc kháng chiến chống Mỹ, có những tác phẩm quan trọng đồng hành cùng lịch sử dân tộc nửa cuối thế kỷ 20, góp phần tạo nên những giá trị tinh thần to lớn đưa đất nước tới ngày thống nhất. Sau đó, Anh Ngọc tiếp tục có một hành trình sáng tác phong phú ở giai đoạn sau 1975. Nhân dịp kỷ niệm tròn 80 năm ngày sinh nhà thơ Anh Ngọc, chương trình Đôi bạn văn chương lần này xin được dành một cuộc trò chuyện về chân dung thơ ông với tên gọi: Anh Ngọc – Thơ là biên bản của tâm hồn.
Truyện ngắn “Tái sinh” bắt đầu từ một cuộc trốn chạy thực tại của nhân vật chính – Hân. Cô đã quá chán nản, mỏi mệt, thất vọng và cảm thấy vô nghĩa khi sống với chuỗi tháng ngày phụ thuộc và vô bổ với người yêu cô, để rồi cô muốn tìm đến cái chết. Thật may, khi đang rơi vào hoàn cảnh trở trêu đó, Hân đã tìm đến vùng đất Tây Nguyên đúng mùa lễ hội, cô muốn tìm hiểu về thổ cẩm ở vùng đất này. Nhưng thật không may cho Hân một lần nữa, cô bị bắt cóc. Đây là tình huống mở ra nhiều tình tiết hấp dẫn và gay cấn cho câu chuyện. Hân bị nhóm tội phạm chuyên buôn bán ma túy, buôn bán người bắt giam trong một căn hầm bỏ hoang cùng với những người phụ nữ khác đến vùng đất này du lịch. Khi rơi vào trạng thái tuyệt vọng bởi cái chết đang cận kề, bị bủa vây bởi bóng tối, nỗi sợ hãi, hoảng loạn, Hân gào khóc và nhận ra cô muốn được sống. May mắn đến với cô khi ban chuyên án CA 230 đã vào cuộc và Phi Vũ – đội trưởng ban chuyên án là người đã cứu cô nhưng anh đã bị thương rất nặng. Khi Hân tỉnh dậy ở bệnh viện thì ban chuyên án đã rút lui và tất cả phải giữ bí mật, kể cả cái tên người đã cứu mình, Hân cũng không được biết. Chi tiết chiếc áo của người chiến sĩ cứu cô, Hân giữ làm kỷ niệm là hình ảnh đẹp, nó gợi cho Hân hiểu một cách sâu sắc ý nghĩa của sự sống, của ranh giới sự sống và cái chết, của sự hy sinh và dũng cảm. Hân đã tìm thấy chính ở mảnh đất này, cô được tái sinh, được sống một cách ý nghĩa và tốt đẹp, khác với những gì mà trước đó, cô đã trải qua. Câu chuyện nói với chúng ta về ý nghĩa của sự sống và cái chết và hơn hết là sự chọn lựa, hãy sống một cuộc đời có ý nghĩa đích thực, biết cho và nhận, biết nâng niu những giá trị tốt đẹp trong đời bằng sự biết ơn và trân trọng (Lời bình của BTV Vân Khánh)
Tạm dừng nhiều năm do đại dịch Covid 19, Ngày thơ Việt Nam lần thứ 21 – Xuân Qúy Mão đã chính thức trở lại với diện mạo mới mẻ, hấp dẫn. Ngày thơ Việt Nam năm nay độc đáo và cảm xúc như thế nào? Phóng viên Thúy Quỳnh sẽ chuyển tới các bạn không khí Ngày thơ diễn ra tại Hoàng thành Thăng Long qua phóng sự sau:
Sau gần 02 tháng phát động, Cuộc thi thơ “Nhịp điệu mới” do Hội VHNT tỉnh Thái Nguyên, phối hợp cùng Ban VHNT (VOV6) và Diễn đàn văn chương Quán Chiêu Văn tổ chức đã thành công tốt đẹp. Từ hơn 300 bài thơ của hơn 100 tác giả dự thi, BTC đã trao 01 Giải Nhất, 02 Giải Nhì, 03 Giải Ba và 05 Giải Khuyến Khích cho các tác giả xuất sắc. PV chương trình có những thông tin cụ thể về kết quả cuộc thi. Mời các bạn cùng nghe!:
Từ trước đến nay không ít tác phẩm văn học đề cập chuyện bạo hành gia đình, và thường để lại trong độc giả những sự ấm ức, xót thương về nỗi đau mà người phụ nữ phải âm thầm chịu đựng. Nhưng ở truyện ngắn “Cổ tích mùa xuân” của nhà văn Nguyễn Hương Duyên mà các bạn vừa nghe, đọng lại trong lòng độc giả lại là niềm vui niềm phấn khởi trước việc Hằng-nhân vật kể chuyện xưng Tôi biết đứng dậy và sẵn sàng đối mặt với người chồng vũ phu. Truyện đã thể hiện chính kiến của nữ tác giả: trong cuộc kiếm tìm tình yêu, hạnh phúc, dù có nhọc nhằn, khổ đau nhưng người phụ nữ vẫn không từ bỏ, luôn chủ động, mạnh mẽ, đấu tranh đến cùng. Hằng luôn bị chồng đánh đập vô cớ. Cô âm thầm chịu đựng, song nỗi đau thể xác cũng không bằng nỗi đau tinh thần khi bà mẹ chồng hàng ngày chứng kiến cảnh con trai mình đánh con dâu mà không một lời nói, một cử chỉ can ngăn. Hóa ra, ngày trẻ bà cũng từng bị như thế, rồi kinh khủng hơn là Tiến-con trai bà ngày bé cũng từng bị cha đánh đập. Và kể cả mẹ của Hằng cũng bị cha đánh đập đến nỗi phải bỏ nhà ra đi. Nạn bạo hành, có lẽ đã ăn sâu trong gia đình mẹ đẻ của Hằng, gia đình chồng cô và cả cái xóm lao động nghèo này nữa, đến nỗi ai cũng coi đó là chuyện bình thường. Trên đời này, có lẽ cái kinh khủng nhất là khi con người ta coi cái ác, cái xấu trở nên bình thường. Nhưng với Hằng, mạch ngầm phản kháng đang dần dần dâng lên, chuyển từ thế bị động sang chủ động, biểu hiện thái độ sống, quyền làm chủ cuộc đời của mình. Tinh thần phản kháng, niềm tự hào, kiêu hãnh về giới đã xác lập bản thể, nhân cách của họ. Là phụ nữ, sống vì người khác nhưng cũng phải biết sống vì mình, cho mình. Đúng như nhan đề truyện “Cổ tích mùa xuân”, một mùa xuân ấm áp tươi vui như cổ tích đã đến với cuộc đời Hằng. Cô quyết định trở về ngôi nhà của mình. Cô quyết định đối diện với Tiến, dẫu biết rằng còn không ít những khó khăn, gập ghềnh trên con đường đi đến hạnh phúc đang chờ mình ở phía trước...(Đọc truyện đêm khuya 30/1/2023)
Những ngày đầu năm mới luôn khiến cho lòng người chộn rộn. Đó là thời khắc của sự trở về sau những chuyến đi xa. Nhiều mái ấm rộn ràng trong niềm vui sum vầy, nhưng cũng có những khoảng cô đơn, thương nhớ...(Tiếng thơ mùng 2 Tết)
Bằng giọng văn dí dỏm, hài hước vốn có, tác giả đã kể một câu chuyện với những tình huống dở khóc dở cười xoay quanh nhân vật chính làm trong ngành ngoại giao, sắp đến Tết, ông nhận quyết định lên đường sang một quốc gia Nam Á giữ chức vụ bí thư thứ ba của đại sứ quán mà trong truyện tác giả gọi là “ông bí ba”. Đi công tác nhưng ông được giao thêm nhiệm vụ vận chuyển hàng Tết, mà đâu phải cao sang gì chỉ là ít nguyên liệu làm nem và gói bánh chưng. Tưởng đơn giản, nhưng nhân vật của chúng ta cũng bao phen mất ăn mất ngủ, tốn không ít công sức để giữ gìn, bao bọc thậm chí cố giấu kín mấy thùng hàng hóa đến mức có thể. Hơn chục ngày chờ quá cảnh ở Bangkok, cuối cùng ông bí ba cũng được lên máy bay để sang Nam Á. Ông thở phào nhẹ nhõm vì nhiệm vụ quan trọng sắp hoàn thành, hàng hóa sẽ đến được nơi nó cần đến. Nhưng hỡi ôi, ông trời lại cứ muốn trêu ngươi ông. Vì ngủ quên mà ông vô tình đi chuyến bay nối chuyến sang Tây Âu. May làm sao, lại vẫn do ông trời sắp đặt, mấy thùng hàng kia bị nhân viên ở sân bay Bangkok chuyển nhầm sang máy bay đi Tây Âu, thành thử ông lấy được mấy thùng báu vật này. Nhưng điều bất ngờ chưa dừng lại. Sau khi được viên cảnh sát giúp đỡ và lái xe tắc-xi đưa về Đại sứ quán ở Tây Âu, ông lại không kịp mang thùng hàng về đại sứ quán ở Nam Á đúng hẹn. Ông bị kỷ luật, nhưng bù lại Đại sứ quán ở Tây Âu lại được đón một cái Tết đủ đầy với những món ăn mang đậm nét truyền thống của ngày Tết cổ truyền. Từng là một nhà ngoại giao nên nhà văn Hồ Anh Thái rất hiểu đặc thù công việc của những người đại diện cho nước mình làm việc ở nước ngoài. Nhà văn không đi sâu phân tích tâm lý nhân vật mà diễn biến tâm lý nhân vật bộc lộ qua hành động, cử chỉ và tình tiết truyện. Truyện bày tỏ nỗi niềm, sự vất vả của những người làm công tác ngoại giao, qua đó gửi gắm những nét văn hóa độc đáo riêng có của dân tộc ta. Hội nhập quốc tế, toàn cầu hóa văn hóa, nhưng hội nhập chứ không hòa tan. Đi từ chung tới riêng, ta vẫn là ta, ta vẫn giữ được Tết cổ truyền dân tộc với những giá trị văn hóa trường tồn: tết đoàn viên, tết xum vầy…(Đọc truyện đêm khuya mùng 2 tết)
Vậy là một mùa xuân mới lại về. Tin rằng trong khoảnh khắc chuyển giao thiêng liêng giữa năm cũ và năm mới, trong lòng tất cả mọi người đều có những cảm xúc thật đặc biệt. Và chúng tôi bỗng nghĩ tới nhiều hơn về những người Việt đang ở xa tổ quốc, hay là những người tuy ở trong nước nhưng vì một lí do nào đó mà ngày Tết không thể trở về quê nhà của mình. Lòng tôi lại bâng khuâng tự hỏi: Không biết những điều gì sẽ làm họ nhớ nhất trong những ngày Tết ở xa quê nhà? Đó có thể là hình bóng những người thân yêu, là những không gian quen thuộc, lại có thể là một vẻ đẹp nào đó của thiên nhiên, của đất trời. Đối với những người sinh ra lớn lên trên đất Bắc, chắc hẳn sẽ không thể quê được những cơn mưa xuân, những cơn mưa lẫn vào sương khói mờ ảo, mang theo chút se rét của cái lạnh cuối đông, báo hiệu Tết sắp về. Chương trình Đôi bạn văn chương đặc biệt mừng Tết Quý Mão lần này xin được gửi tới quý vị thính giả một cuộc trò chuyện mang tên: Mưa xuân trong thơ Việt (Đôi bạn văn chương mùng 1 Tết)
Muôn sắc hoa luôn làm xao xuyến hồn người. Những khoảnh khắc đón mùa xuân sắp về cũng là lúc những cánh hoa tươi tắn, căng mọng nhất. Nếu ta có dịp lạc bước vào làng hoa dịp này sẽ không chỉ đắm chìm trong vẻ đẹp của hoa, của hương mà còn cảm nhận sự hối hả của những người làm đẹp cho đời.