Cuộc sống luôn là một hành trình kiếm tìm và khám phá chính mình. Có lúc chính mỗi người cũng không phân biệt được hai khái niệm tiến hóa và tha hóa trong kết quả vận động của chính bản thân mình. Sau cùng, bản chất vẫn luôn là điều in hằn rõ nét nhất và cũng đọng lại, tồn tại sau cùng với sự sinh tồn của con người. Người sáng tác văn chương, nhất là những người đã vượt ra lối viết phản ánh thông thường để đi vào thẳm sâu hành trình chuyển hóa của chính mình có lẽ là những người thông thái nhất và cũng cô đơn bậc nhất. Những câu chuyện mang tính chất ẩn dụ khai phá của họ vì thế cũng tâm trạng, bất ngờ, thú vị theo một cách vô cùng đặc biệt. Buổi 'Đọc truyện đêm khuya' hôm nay, truyện ngắn nhan đề 'Chênh vênh' của Quyên Gavoye, nữ tác giả người Việt định cư tại Pháp, kể với chúng ta câu chuyện có lẽ là một lát cắt trong hành trình trưởng thành của chính bản thân chị, với một lối viết, lối tư duy suy tưởng độc đáo mà vẫn rất hài hòa, thân thuộc.
Như chúng ta đã biết, truyện thơ 'Lục Vân Tiên' của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu là tác phẩm được đặc biệt yêu thích ở Nam Bộ. Tác phẩm này đi vào tục ngữ, ca dao, dân ca, trở thành một loại hình diễn xướng đặc biệt: 'Nói thơ Vân Tiên'. Từ đó, đã được tái sinh trong nhiều loại hình văn nghệ khác: Thơ hậu Vân Tiên, thơ nhại Vân Tiên, tranh Vân Tiên, vọng cổ, cải lương, tuồng, điện ảnh... tạo thành một 'trường văn hóa' Lục Vân Tiên.
"Thanh tra muối" là một truyện ngắn nổi tiếng của Munshi Premchand, một tác phẩm ngợi ca một chàng trai trẻ dám đứng lên chống lại cả vị thế xã hội lẫn quyền lực của đồng tiền. Truyện có tiết tấu nhanh, thắt nút và mở nút liên tục. Kỹ thuật viết tương đối hiện đại dù tác phẩm và tác giả đã có độ lùi gần một thế kỷ. Tác giả không kể lể dài dòng mà chủ yếu sử dụng hình thức đối thoại để xây dựng cả nhân vật lẫn tình huống. Cái kết đẹp, có phần hơi mơ mộng nếu đặt câu chuyện vào bối cảnh thực tế lúc bấy giờ. Tuy nhiên, đấy cũng có thể là cách nhà văn tiếp thêm dũng khí cho những "người hùng" đơn độc.
Trên chặng đường 80 năm Đài Tiếng nói Việt Nam đồng hành, phát triển cùng đất nước, nhiều chương trình trên sóng phát thanh VOV đã trở nên gắn bó, trở thành người bạn tâm giao mến thương của các thế hệ thính giả. "Tiếng thơ" với những giá trị đắp bồi qua năm tháng hân hạnh đón nhận tình cảm trân quý đó. Chương trình hôm nay ghi lại dư âm và tâm cảm "Tiếng thơ" những chặng đời, trong lòng người.
Anton Chekhov, bậc thầy truyện ngắn người Nga, đã khắc họa một bức tranh đầy tinh tế và sâu sắc về bản chất con người trong tác phẩm Hai người đẹp. Ra đời năm 1888, truyện ngắn này không chỉ là một câu chuyện tình yêu đơn thuần mà còn là một bản nhạc buồn man mác về sự lỡ làng, về những khát khao không thành và những vẻ đẹp tưởng chừng hoàn mỹ nhưng lại ẩn chứa bi kịch.
Với bút pháp giản dị nhưng sắc sảo, Chekhov đã len lỏi vào tâm hồn nhân vật, phơi bày những cảm xúc phức tạp, những nỗi niềm day dứt của tuổi trẻ. Ông không đưa ra một cái kết trọn vẹn, mà để lại một khoảng trống, một câu hỏi lớn cho người đọc về ý nghĩa của tình yêu, của cái đẹp và của những lựa chọn trong cuộc đời. Tác phẩm này chắc chắn sẽ để lại trong lòng người đọc nhiều suy ngẫm, gợi mở những cảm xúc tinh tế và sâu sắc.
Nhắc đến đại thi hào Nguyễn Du là nhắc đến kiệt tác "Truyện Kiều", niềm tự hào của mọi người dân Việt Nam, niềm tự hào của tất cả những độc giả say mê văn chương. Bên cạnh "Truyện Kiều", Nguyễn Du còn có nhiều đóng góp to lớn ở thơ chữ Hán và một số tác phẩm chữ Nôm khác. Cuộc đời và tác phẩm của Nguyễn Du đã trở thành nguồn cảm hứng lớn cho nhiều thi phẩm của văn học Việt Nam hiện đại. Nhân dịp kỷ niệm 260 năm ngày sinh Nguyễn Du và 205 năm ngày mất của ông, chương trình "Đôi bạn văn chương" của Ban Văn học Nghệ thuật – Âm nhạc (VOV3), Đài Tiếng nói Việt Nam lần này xin được dành một cuộc trò chuyện với tên gọi "Thi hào trong mắt văn nhân", bàn luận xoay quanh những bài thơ viết về Nguyễn Du.
Từ lâu truyện thơ “Lục Vân Tiên” của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu đã được người bình dân, đặc biệt là ở vùng đất Nam Bộ đặc biệt yêu mến. Không chỉ truyền tụng rộng rãi những câu thơ tâm đắc, dân gian xứ sở này còn vận dung, sáng tạo nên những câu ca lấy cảm hứng từ tính cách và số phận các nhân vật trong tác phẩm này.
Nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, tối 14/8 tại Trung tâm Phát thanh – Truyền hình Quân đội (Hà Nội), Tạp chí Văn nghệ Quân đội phối hợp với Nhà xuất bản Quân đội tổ chức chương trình nghệ thuật “Những câu thơ viết nên hình đất nước”.
Chương trình đã mang đến những tác phẩm tiêu biểu của thơ ca cách mạng cùng nhiều trang thơ hiện đại, khắc họa đậm nét hình ảnh Tổ quốc và người lính. Tiếng thơ của VOV3 – Đài Tiếng nói Việt Nam đã có tổng thuật về sự kiện trang trọng và ý nghĩa này.
Truyện ngắn “Bờ sông lặng sóng” của Vũ Ngọc Thư - câu chuyện lắng đọng nỗi niềm của tác giả. Truyện không tập trung vào kịch tính cao trào mà sử dụng những tình huống đầy trắc ẩn để thể hiện sự bao dung, nương nhẹ của các nhân vật, đặc biệt là người lính. Dù lấy bối cảnh thời hậu chiến với nhiều mảnh đời éo le, ông vẫn dùng chất văn chân phương, mộc mạc để kể lại câu chuyện. Tác phẩm làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn của những người lính, cho thấy dù trải qua nhiều biến cố, họ vẫn vươn lên sống một cách bình yên, chan chứa yêu thương và hy vọng.
Từ lâu, cuộc đời và trước tác của nhà thơ mù yêu nước Nguyễn Đình Chiểu đã thành giai thoại, thành nguồn cảm hứng trong văn nghệ dân gian, quần chúng quảng đại ở vùng đất Nam bộ. Tác phẩm quan trọng nhất trong sự nghiệp sáng tác của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu – truyện thơ Lục Vân Tiên có âm vang và sức lan tỏa hết sức sâu rộng ở vùng đất này. Không chỉ “trường văn hóa” Lục Vân Tiên, tái sinh trong nhiều loại hình văn nghệ khác: thơ hậu Vân Tiên, thơ nhại Vân Tiên, tranh Vân Tiên, vọng cổ, cải lương, tuồng, điện ảnh… mà nhiều tác phẩm của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu cũng được mến mộ khi ghi đậm dấu ấn phẩm chất và tinh thần của người Nam Bộ trước thời thế và cuộc đời.
Truyện ngắn "Tiếng vọng" của Vương Đình Khang là một câu chuyện xúc động kể về một người lính nằm vùng bị thất lạc thân phận sau ngày giải phóng Sài Gòn. Câu chuyện được kể lại một cách độc đáo qua những đoạn băng cassette bị hỏng, với những âm thanh đứt quãng xen lẫn một bài hát về mẹ.
Tác phẩm khám phá chủ đề ký ức, sự mất mát và thân phận. Mặc dù ký ức và thân phận có thể bị phai nhòa, thậm chí đánh mất, nhưng tình mẫu tử luôn là thứ duy nhất còn lại và bền vững. Thông qua câu chuyện, tác giả muốn gửi gắm thông điệp về sự trân trọng hòa bình và tình yêu thương, đặc biệt là tình mẹ, như một điểm tựa vững chắc trong cuộc đời.
Nhà thơ Nguyễn Lương Ngọc sinh năm 1958, nguyên quán Ba Vì, Hà Tây, tốt nghiệp Đai học Cơ điện (khóa 1975 - 1980), làm công nhân ở thủy điện sông Đà mấy năm rồi về học tiếp Viết văn Nguyễn Du khóa 4. Với ba tập thơ Từ nước, Ngày sinh lại và Lời trong lời, Nguyễn Lương Ngọc đã khẳng định một cá tính thơ độc đáo trong thế hệ những cây bút trưởng thành sau Đổi Mới. Giữa lúc tài năng đang vào độ chín, một tai nạn bất ngờ khiến ông phải nằm liệt từ 1996 rồi qua đời năm 2001. Hướng tới kỷ niệm 25 năm ngày nhà thơ Nguyễn Lương Ngọc đi xa, chương trình Đôi bạn văn chương của Ban Văn học Nghệ thuật – Âm nhạc lần này xin được dành một cuộc trò chuyện về chân dung thơ Nguyễn Lương Ngọc với tên gọi: Nguyễn Lương Ngọc – Tiếng gọi hạc lưng trời bỗng dứt.
Trong đời sống thường ngày, chúng ta bắt gặp những câu ca dao, tục ngữ có ý nghĩa tương tự, chỉ sai khác một số từ, ngữ. Theo thời gian, những câu dễ đọc, dễ hiểu hơn sẽ trở nên thông dụng. Một câu ca dao có nhiều dị bản cũng là hiện tượng phổ biến. Một phần nguyên do của hiện tượng này cũng do bản sắc, cách diễn đạt, cách nói của từng địa phương, vùng miền. Điều này cũng phản ánh sáng tạo của dân gian, sự gần gũi, thân thuộc của ca dao trong đời sống thường ngày. Bài ca dao “Cổ tay em trắng như ngà” có một số dị bản, chỉ khác nhau một vài từ ngữ. Thạc sỹ Khoa Thị Điển, nguyên Tổ trưởng Tổ Lý luận văn học, thuộc khoa Xã hội trường Cao đẳng Sư phạm (nay là Đại học Đồng Tháp) cho rằng đây là một bài ca dao hay nói về vẻ đẹp của người phụ nữ truyền thống. Tuy nhiên, ở câu kết, hình ảnh đúng phải là “cái khăn” thay vì “cái nón” thì mới hợp lý.
Truyện ngắn “Phù sa mặn” của tác giả Tạ Thị Thanh Hải khắc họa rất rõ nét tính cách của nhiều kiểu người trong xã hội, từ những con người thiện lương tốt đẹp đến những kẻ thất đức, lọc lừa, tráo trở. Tác giả dụng công trong cách dựng truyện, xây dựng tính cách, tâm lý nhân vật bằng những chi tiết gây thổn thức, ám ảnh người đọc. Hầu hết những sáng tác của chị mang màu sắc buồn nhiều hơn vui, khổ hạnh nhiều hơn hân hoan. Chị dành nhiều tâm sức để bênh vực người yếu thế, nhất là những con người chịu thiệt thòi, lỡ dở trong cuộc sống. Chị không kết truyện theo lối cổ tích. Nhưng mỗi truyện ngắn khép lại đều lấp lánh ánh sáng thiện lương, nhân văn, ấm áp. Điều đó khẳng định tình yêu văn chương và khao khát kiếm tìm sự an yên giữa cuộc sống xô bồ nhiều bất trắc của cây viết trữ tình này.